Steeds vaker lees ik in management stukken dat open zijn de sleutel is tot verandering. Dit is verder niet nieuw maar wel een besproken onderwerk. Het niet zeggen wat je denkt staat ontwikkeling en verandering in de weg. Dat niet alleen, we zullen ook verder van elkaar afraken als we niet open naar elkaar zijn.
Recent in een teamdag binnen een van de organisaties waar ik werk, kwam naar een jaar het hoge woord er uit. Veel tranen en emotie gingen gepaard met een verhaal dat er een jaar geleden niet geluisterd is. Er werd zelfs verteld dat hierdoor een masker is opgezet en de rest van het jaar is er rondgelopen met het masker van een pokerspeler. Ik vind het schokkend dat je zo lang rondloopt met iets wat zoveel emotionele schade kan aanrichten.
Nou zijn er 2 mogelijkheden wat er zou hebben plaatsgevonden. De cultuur binnen het bedrijf is zo gesloten dat er geen ruimte is voor openheid of de ander heeft het geprobeerd maar kreeg geen gehoor. Misschien is er een derde reden. De onzekerheid bij de persoon waar het zich afspeelt is zo groot dat er angst is ontstaan om het te delen.
De verschillende mogelijkheden zullen allemaal wel een rol gespeeld hebben. Toch in het maken van onderlinge verbintenis tussen mensen is openheid wel een voorwaarde om elkaar te kunnen vertrouwen en om een verbinding te kunnen leggen of andersom is vertrouwen de basis om de ander open te krijgen. Waarom wordt dan niet alles opengegooid? Angst voor het verlies van baan, niet het gevoel te krijgen erkend te worden? Al deze dingen kunnen meespelen. We zijn in staat dingen zo groot te maken dat ze letterlijk tussen ons in komen te staan. We voelen dan de emotie in de ontmoeting die we dan hebben. Het frappante is dat de ander vaak niet in de gaten heeft dat het speelt of heeft het allang achter zich gelaten.
In een management stuk kwam ik laatst een artikel tegen over Frans van Houten, de nieuwe CEO van Philips. Hij sprak over een grote pluche olifant die hij tijdens vergaderingen of gesprekken op tafel zet. De olifant staat voor alles wat niet gezegd wordt. Door de tijd heen ziet hij nu in verschillende vergaderzalen en kantoren pluche olifanten.
Ook Otto Scharmer schrijft in zijn boek de U-Theorie dat het hedendaagse leiderschap gaat over zeggen wat je denkt. Congruent zijn in je woord en daden en zien zoals het werkelijk is. Toch laat dat laatste wel te wensen over. Zien zoals het werkelijk is, wordt veelal gekleurd door de context waar we in zitten, al dan niet de overtuigingen waarmee we rond lopen. Als in deze context of cultuur de overtuiging heerst dat iedereen zwijgt en niemand spreekt zich uit, zal er weinig ontwikkeling tot stand komen. We zullen dus moeten zeggen wat we denken, ook al komen we dan in een discussie terecht. We hebben de zienswijze van de ander nodig om onszelf en de organisatie te kunnen ontwikkelen.
In het ontwikkelen van mensen en teams moeten we open en eerlijk zijn tegen elkaar. Alles moet kunnen worden gezegd. Ook wat dwars zit en waar men last van heeft. Als er ruimte is om hier naar te luisteren, met een open geest en hart zullen mensen zich sneller open gooien. Luistertechnieken en doorvragen zal helpen bij dit proces. Misschien gaat het daar ook wel vaak mis. We luisteren te weinig, hebben te snel een weerwoord of een oordeel. Durf de kritiek van een ander maar eens over je heen te laten komen, hier niet op te reageren en dit bij de ander te laten. Het is zeker geen makkelijke opgave.
In gesprek met een mede Tafelaar over dit onderwerp kwam hij met een mooi voorbeeld hoe zij dit in hun bestuur hebben aangepakt. Ze hebben hiervoor een speciale oefening. De fles port komt op tafel. De persoon naast jou bepaalt of je glas gevuld blijft. Zolang er port in het glas zit mag je alles zeggen aan tafel over iedereen. De rest mag niet reageren. Als er geen port meer in je glas zit, is je beurt voorbij en mag de volgende. Hij vertelde mij dat dit verhelderende momenten oplevert.
Misschien is een fles port geen oplossing op een kantoor maar kun je dat vervangen door de olifant door te geven. Het is wel duidelijk dat er verschillende manieren worden bedacht om het hoge woord er uit te krijgen. Als we willen slagen in een team, zullen we moeten beginnen met het maken van verbinding, als we ons niet verbonden voelen en niet zeggen wat we denken, zullen de bijeenkomsten van het team een gezellige tijdverspilling blijven!
Soulving 